รูปแบบบันได มีทั้งหมดกี่แบบ จัดวางได้กี่รูปทรง พร้อมข้อดี และข้อเสียของแต่ละประเภท

บันไดตรง หรือ Straight Stairs คือ รูปแบบบันได ที่ไม่มีการเปลี่ยนทิศทางแม้แต่นิดเดียว ถือเป็นชนิดที่สามารถพบได้ทั่วไป ทั้งในอาคารที่อยู่อาศัย และอาคารพาณิชย์

อาจมีชานพักตรงกลาง

ในบางกรณี ที่ระยะทางของบันไดนั้นค่อนข้างยาว เนื่องจากระยะ Floor to floor มีค่าสูง ผู้ออกแบบจำเป็นต้องเพิ่มบริเวณส่วนชานพักเข้าตรงระหว่างตรงกลางบันได โดยมีกฎหมายกำหนดให้บันไดที่มีความสูงตั้งแต่ 3 เมตรขึ้นไป ต้องมีชานพักความยาวไม่น้อยกว่าความกว้างบันได

บันแบบ L Shaped Stair ก็คือบันไดตรง ที่เลี้ยวไปในทิศทางอื่น มักจะมีการหมุนทิศทางที่บบริเวณหลังจากผ่านชานพักนั่นเอง มุมองศามักจะอยู่ที่ 90 องศา แต่ไม่จำเป็นเสมอไป

สำหรับบันไดตัว L บางแบบ ที่มีชานพักใกล้ส่วนพื้นชั้นบน หรือพื้นชั้นล่างมากๆ อาจจัดอยู่ใน หมวดหมู่ย่อยลงไปอีกระดับ เรียกว่า รูปแบบบันได แบบ Long L Stair หรือ Quarter Turn Stair

บันไดประเภทนี้ ถือเป็นอีกหนึ่งในชนิดที่เป็นที่นิยม สามารถพบเห็นได้ทั่วไป ในอาคารทุกประเภท ตั้งแต่ที่อยู่อาศัยไปจนถึงอาคารพาณิชย์เช่นกัน

บันไดแบบ U Shaped Stair ประกอบไปด้วยบันไดแนวตรง ที่ทิศทางตรงข้ามกัน 2 อัน เชื่อมต่อกันด้วยชานพัก ทำให้เกิดเส้นทางเดิน ที่หมุน 180 องศา

เป็น รูปแบบบันได ที่พบได้ทั่วไปเช่นกัน โดยเฉพาะในอาคารที่มีพื้นที่จำกัด

บันไดเลี้ยว หรือ Winder Stair ก็คือบันไดแบบ L Shaped ชนิดหนึ่งนั่นเอง แตกต่างกันตรงที่ บริวเณชานพักนั้น จะไม่ใช่แนวราบเท่ากันหมด แต่จะเป็น Step บันไดทรง สี่เหลี่ยมคางหมู หรือสามเหลี่ยม ขึ้นไปแทน

บันไดชนิดนี้ สามารถสร้างได้ในข้อจำกัดที่ความสูงจากพื้นชั้นล่างไปยังพื้นชั้นบน ไม่เกิน 3 เมตรเท่านั้น เพราะบริเวณชานพักที่เป็น Step ขั้นบันได จะไม่ถือว่าเป็นชานพักตามกฏหมายนั่นเอง

บันไดชนิดนี้ นิยมติดตั้งใช้งานเป็นบันไดรอง เนื่องจากมีรูปลักษณ์ที่ไม่โอ่โถง กะทัดรัด เช่น บันไดห้องเก็บของ บันไดส่วนห้องครัว เป็นต้น

บันไดเวียน หรือบันไดหมุน เรียกว่า Spiral Stair นั่นเอง มีรูปทรงวนเป็นวงกลม โดยมากมักจมีดีไซน์ที่กะทัดรัดมากๆ และมีเส้นทางเดินที่วนรอบเสาหลัก บริเวณตรงกลางเป็นแกนของบันได

รูปแบบบันได แบบบันไดวนนี้อาจจะไม่ค่อยมีให้เห็นมากนัก  โดยอาจจะสามารถพบเห็นได้ตามพื้นที่ Service Area ที่มีพื้นที่จำกัดมากๆ เป็นหลักเท่านั้น หรือในบริเวณระเบียงด้านหน้าบ้านหรูๆ ที่มี Balcony สองชั้น หรือบ้านแบบสไตล์ Loft

คล้ายๆ กับบันไดเวียน บันไดโค้ง หรือ Curved Stair มีทิศทางล้อไปกับเส้นโค้ง แต่ในเส้นโค้งที่มีรัศมีสูงกว่าบันไดเวียนมาก ทำให้บันไดโค้งเอง ไม่ได้วนจนกลับมาจบที่ตำแหน่งเดิมเป็นวงกลม

บันไดโค้งนั้น ให้ความรู้สึกหรูหรา แก่อาคารทุกประเภท ไม่ว่าจะเป็นที่อยู่อาศัย หรืออาคารพาณิชย์ ด้วยเหตุนี้ รูปแบบบันได ชนิดนี้ จึงเป็นที่นิยมใช้กันในบริเวณโถงทางเข้า เพื่อเสริมสร้างความประทับใจแรกให้แก่ผู้เข้าใช้อาคาร

บันไดลอย หรือเรียกอีกอย่างว่า บันไดท้าวแขนเดียว มีชื่อภาษาอังกฤษว่า Cantilever Stair ถูกออกแบบมาเพื่อให้ผู้ที่มองเห็น ได้รับความรู้สึกเหมือนว่าตัวขั้นบันได้นั้นลอยอยู่บนอากาศโดยไม่มีโครงสร้างรองรับ

ตัวบันไดนั้น จะถูกติดตั้งกับโครงสร้างแค่ด้านใดด้านหนึ่งฝั่งเดียวเท่านั้น ซึ่งอาจจะโชว์โครงสร้างให้เห็นหรือซ่อนไว้ก็ได้

บันไดลอยนั้น สามารถพบเห็นได้ทั่วไป และมีความน่าสนใจ ติดตั้งได้กับพื้นที่ทุกแบบ

ข้อเสีย

• การออกแบบรูปลักษณ์ และโครงสร้าง ต้องมีความชำนาญ และประสานงานร่วมกันระหว่างสถาปนิกและวิศวกร
• ตัวโครงสร้างที่รองรับตัวบันได ต้องได้รับการออกแบบอย่างดีให้แน่ใจว่าสามารถรับน้ำหนักตัวบันไดทั้งหมดได้อย่างปลอดภัย
• บันไดลอยนั้น มีราคาค่อนข้างสูงกว่าบันไดแบบอื่นๆ พอสมควร เพราะโครงสร้างที่ใช้ต้องมีความแข็งแรงกว่าโครงสร้างทั่วไป
• ผู้ใช้งานอาจจะต้องระมัดระวังไม่ทำของตกหล่น เพราะสิ่งของอาจกลิ้งตกไปด้านล่างได้

บันไดแยก หรือ Split Stairs สามารถเรียกได้อีกอย่างว่า Bifurcated Stair

โดยทั่วไปแล้ว รูปแบบบันได แบบนี้ จะมาเป็น Set ขนาดกว้าง โดยมีทางขึ้นหรือลง 1 ทาง และบริเวณชานพักจะแตกแขนงเส้นทางออกไปสองฝั่ง ทำให้ปลายทางมีเส้าทาง 2 จุดนั่นเอง

ทิศทางของบันไดที่แยกออกไป โดยมากมักจะถูกออกแบบให้หันไปในด้านแยกจากกัน ตรงข้ามกัน ประมาณ 180 องศา

บันไดลิง หรือ Ladder ก็ทำหน้าที่เหมือนบันไดทั่วไป คือสามารถช่วยให้ผู้ใช้อาคารสามารถเคลื่อนที่จากชั้นหนึ่ง ไปยังอีกชั้นหนึ่งของอาคารได้ อย่างไรก็ตาม ตามกฏหมายอาคาร บันไดลิงไม่สามารถทำหน้าที่เป็นบันไดหลักได้

เป็น รูปแบบบันได ที่สามารถพบเห็นได้ทั่วไปในทาง Service หรือบริเวณที่มีพื้นที่จำกัดมากๆ อีกหนึ่งฟังก์ชั่นที่คนนิยมใช้บันไดลิงกัน คือใช้ทำหน้าที่เป็นบันไดหนีไฟ ในอาคารที่มีพื้นที่จำกัด แต่ถูกกฏหมายบังคับให้ต้องมีบันไดหนีไฟนั่นเอง

อีกสถานที่ที่อาจพบเห็นได้ คือบ้านพักอาศัยบริเวณชั้นลอย หรือห้องนอนที่มีชั้นลอย